Jesteś tutaj:
Powrót

Życie polityczne w Galicji

Życie polityczne w Galicji

Józef Piłsudski
W Galicji, dzięki gwarantowanym konstytucyjnie wolnościom obywatelskim, od końca XIX w. bujnie rozwijało się życie polityczne. Wielkie zamieszanie na mało zmiennej dotąd scenie politycznej wywołało pojawienie się masowych partii politycznych, do tej pory zupełnie nieznanych. Wciąż działały też – dzięki mało demokratycznej ordynacji wyborczej – dawne stronnictwa konserwatystów, demokratów i liberałów. Na początku XX w. musiały one jednak ustąpić pola nowym tworom.

Od 1895 r. działało w Galicji Stronnictwo Ludowe (od 1903 r. już jako Polskie Stronnictwo Ludowe). Wybijającym się działaczem ludowców był Wincenty Witos. Mniejsze wpływy miał ruch socjalistyczny rozwijający się przede wszystkim wśród ludności miejskiej. Od 1897 r. działał pod szyldem Polskiej Partii Socjaldemokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego (PPSD). W latach poprzedzających wojnę wybitnym działaczem tej partii był Ignacy Daszyński. Jako ostatni wykrystalizował się ruch narodowy – nacjonalistyczny. Największe wpływy zyskał on we wschodniej Galicji, zwłaszcza we Lwowie, gdzie działali m.in. Roman Dmowski oraz Stanisław Grabski. Tu także powstało w 1904 r. Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe. W przeciwieństwie do pozostałych partii to ostatnie środowisko, choć działało w monarchii austro-węgierskiej, opowiadało się coraz wyraźniej za Rosją jako gwarantką obrony polskości przed nawałą germańską. Największymi zwolennikami monarchii naddunajskiej byli konserwatyści z grupy krakowskiej zwani Stańczykami. Propagowali oni tzw. koncepcję trialistyczną, zmierzając do przekształcenia państwa austro-węgierskiego w austro-węgiersko-polskie i włączenie w jego granice ziem polskich pozostających pod władzą rosyjską.

W ostatnich latach przed wojną pojawiła się w Galicji jeszcze jedna siła polityczna – ruch niepodległościowy związany przede wszystkim z osobą emigranta politycznego z Królestwa Kongresowego: Józefa Piłsudskiego. Proponowane przez niego sprzymierzenie się z Austro-Węgrami w przyszłej wojnie miało być sojuszem tylko koniunkturalnym, wymierzonym w Rosję.

Zasadniczym celem Piłsudskiego była nie jakaś forma autonomii poszerzonej Galicji, lecz niepodległa Polska. Zmierzał więc do utworzenia zalążków polskich sił zbrojnych. Tak powstał Strzelec (w 1911 r. w Krakowie), legalna organizacja paramilitarna, działająca jednak pod kierunkiem tajnego Związku Walki Czynnej utworzonego rok wcześniej i zrzeszającego działaczy niepodległościowych w Galicji. Z czasem swoje organizacje strzeleckie zaczęły tworzyć także inne stronnictwa polityczne: nastawieni antyrosyjsko narodowcy – Polskie Drużyny Strzeleckie, ludowcy zaś – Drużyny Bartoszowe i Drużyny Podhalańskie. W końcu 1912 r. powstała nawet w Wiedniu Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych, która miała wspierać politycznie inicjatywy wojskowe i skarbowe działaczy niepodległościowych, a w jej skład weszły prócz Polskiej Partii Socjalistycznej z Kongresówki także PPSD, PSL i część środowisk endeckich.

Powiązane treści